Λέιλα Χάλεντ: «Κοιμόμαστε και ονειρευόμαστε την Παλαιστίνη»

Με υπέρμετρη αγάπη για την Παλαιστίνη και τους ανθρώπους της, πολιτικό κριτήριο διαυγές και οξύ, και βλέμμα διαπεραστικό, η Λέιλα Χάλεντ, ένας ζωντανός θρύλος της παλαιστινιακής αντίστασης, βρέθηκε πριν από μερικές μέρες για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του Resistance Festival. Η συνάντηση μαζί της αποτέλεσε την πραγματοποίηση ενός ονείρου ζωής για μένα. Την ευχαριστώ για το χρόνο της, όπως και για τη συνομιλία που ακολουθεί.

Είναι η πρώτη φορά που έρχεστε στην Ελλάδα. Πώς νιώθετε;

Εκπληκτικά. Από τη μία, είναι συμβολικό που ήρθα στο πλαίσιο του Resistance Festival. Από την άλλη, συνάντησα τη νεολαία, και μάλιστα πολλές γυναίκες, κυρίως από Ελλάδα, αλλά και παλαιστινιακής καταγωγής- κι αυτό σημαίνει ότι το μέλλον είναι πιο φωτεινό. Ξέρεις, οι Παλαιστίνιοι, ακόμα και του ίδιου κόμματος, δε γνωρίζονται μεταξύ τους. Το πιο σημαντικό είναι πως οι άνθρωποι δεν ξεχνούν.

Ιστορικά μιλώντας, οι Έλληνες και οι Ελληνίδες, σε γενικές γραμμές, πάντα υποστήριζαν τους Παλαιστίνιους. Το ότι αυτές τις μέρες μου ζητούν να υπογράψω το βιβλίο μου δε σημαίνει μόνο πως θέλουν να έχουν την υπογραφή μου, θέλουν να ξέρουν την ιστορία μου. Γιατί η ιστορία μου είναι και η ιστορία του λαού μου, και κυρίως των προσφύγων.

Πώς αξιολογείτε τη φιλο-ισραηλινή στροφή του τρέχοντος κυβερνητικού συνασπισμού στην Ελλάδα, αν κρίνουμε από την επιχειρούμενη αναβάθμιση των στρατιωτικών και άλλων σχέσεων με το Ισραήλ;  

Υποστηρίζαμε το κίνημα που έφερε στην εξουσία το ΣΥΡΙΖΑ και περιμέναμε τα αποτελέσματα των εκλογών. Τα είδαμε και σοκαριστήκαμε μετά. Τους το είπαμε. Τους ασκήσαμε κριτική ανοιχτά και θέλω να τους συναντήσω, να τους ρωτήσω: «Τι είναι αυτά; Πρέπει να αναθεωρήσετε την πολιτική σας, δεν μπορείτε να είστε ταυτόχρονα με τους Παλαιστίνιους και τους Ισραηλινούς, δε βγάζει νόημα». Η συμφωνία για το φυσικό αέριο αφορά στο κλεμμένο φυσικό αέριο των Παλαιστινίων και σημαίνει ότι το Ισραήλ θα επωφεληθεί απ’ αυτό. Είτε είσαι στην πλευρά των ιμπεριαλιστών και των φασιστών, ή με τους ανθρώπους. Δεν μπορείς να πατάς σε δύο «βάρκες» την ίδια στιγμή. Και πάντοτε οι ιμπεριαλιστές θέλουν να τιθασεύσουν τα αποτελέσματα των λαϊκών κινητοποιήσεων, όπως έκαναν οι Ισραηλινοί και η παλαιστινιακή ηγεσία, όταν υπέγραψαν τη Συμφωνία του Όσλο. Έτσι περιόρισαν το αποτέλεσμα της λαϊκής κινητοποίησης στην Αίγυπτο. Εκατομμύρια βγήκαν στο δρόμο, για μέρες, για μήνες. Και στην Τυνησία το ίδιο, αν και εκεί η κατάσταση είναι λίγο διαφορετική.

Και συνέβη κι εδώ. Δεν εφαρμόζεται το αριστερό πρόγραμμα, για το οποίο ο κόσμος βγήκε στους δρόμους. Ούτε και είναι δυνατό να υπάρχει συνασπισμός με τους δεξιούς και τους φασίστες. Το Ισραήλ είναι ένα καθεστώς απάρτχαϊντ. Ελπίζω να μην είναι αλλαγή στρατηγικού χαρακτήρα. Δε χρειάζεται να είσαι Αριστοτέλης, για να αντιληφθείς πως αυτή η πολιτική, το να έχεις σχέσεις με μια κυβέρνηση εγκληματιών πολέμου, δεν είναι προς το συμφέρον των πολιτών της Ελλάδας, ούτε και προς το συμφέρον της οποιασδήποτε κυβέρνησης. Αυτή η χώρα αντιμετώπισε τη γερμανική κατοχή και πολλοί πέθαναν για να απελευθερωθεί η Ελλάδα. Τώρα, γιατί να συνάψεις σχέσεις με εγκληματίες πολέμου, όποιο όνομα κι αν έχουν;

Πόσο έχει επιδεινωθεί η κατάσταση στα παλαιστινιακά εδάφη;

Όλοι βλέπουν τι συμβαίνει στην Παλαιστίνη: την πολιορκία της Γάζας, τα σημεία ελέγχου, το τείχος, τη δήμευση παλαιστινιακής γης. Και τώρα οι Ισραηλινοί υιοθετούν μια άλλη πολιτική: «Πυροβολήστε για να σκοτώσετε». Είναι «διψασμένοι» για παλαιστινιακό αίμα. Ξέρουν ότι οι Παλαιστίνιοι δε θα σταματήσουν την αντίσταση, γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν με την αδικία. Εμείς είμαστε αυτοί που υποφέρουν, όχι κάποιοι διανοούμενοι. Είτε θα ζήσουμε με αξιοπρέπεια και ελευθερία, ή θα χάσουμε το χώρο μας, γιατί μας σκοτώνουν κάθε μέρα. Υπάρχουν 8.000 έγκλειστοι στις φυλακές.

Και πολλοί ανήλικοι.

Περιμένουν μέχρι να γίνουν 14, ώστε να τους φυλακίσουν, αν και διεθνώς κάποιο άτομο θεωρείται παιδί μέχρι τα 18. Αλλά όχι στο Ισραήλ. Δεν τους νοιάζει, γιατί δεν τιμωρούνται.

Ποια είναι η άποψή σας για την παλαιστινιακή Αριστερά;

Η Αριστερά δεν είναι ενωμένη. Το προσπαθούμε χρόνια, όχι τώρα. Και έχουμε συγκροτήσει πολλές κοινές ηγεσίες, ως Δημοκρατικό Μέτωπο, που αποτελούσε τμήμα του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Κάναμε προσπάθειες για τη διεξαγωγή διαλόγου ανάμεσα σε περισσότερες παρατάξεις. Τώρα είμαστε 5, γιατί η φιλελεύθερη πτέρυγα, που εκπροσωπείται από τη Φατάχ, και η θρησκευτική, που εκπροσωπείται από τη Χαμάς, είναι στα δεξιά. Η Αριστερά, λοιπόν, έχει μια αποστολή. Προσπαθούμε να χτίσουμε αυτό το δημοκρατικό ρεύμα, να συντονιστούμε ώστε να διαμορφώσουμε ένα μίνιμουμ πρόγραμμα, για να δουλέψουμε μαζί. Υπάρχουν πολιτικές στάσεις που καθιστούν την ενότητα απομακρυσμένη προοπτική, αλλά προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση.

Πώς μπορεί να ξεπεραστεί ο κατακερματισμός των παλαιστινιακών δυνάμεων, ανεξαρτήτως των συχνά θεμελιωδών διαφορών μεταξύ τους;

Στο στάδιο της απελευθέρωσης, οι άνθρωποι θα έπρεπε να είναι ενωμένοι. Προσπαθήσαμε στο πολιτικό επίπεδο με ένα μίνιμουμ πρόγραμμα, έτσι προέκυψε η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, που εκπροσωπούσε όλους τους Παλαιστίνιους. Όταν υπογράφηκε η Συμφωνία του Όσλο, δημιουργήθηκε μεγάλος διχασμός μέσα στην κοινωνία, κυρίως σε σχέση με τους πρόσφυγες. Οι παράνομοι ισραηλινοί οικισμοί, για παράδειγμα, αυξήθηκαν κατά 15% μετά το Όσλο. 23 χρόνια αργότερα, τι κερδίσαμε απ’ αυτή τη συμφωνία; Παρόλα αυτά, εξακολουθούμε να κάνουμε έκκληση για ενότητα ανάμεσα στις παρατάξεις και τις κοινωνικές οργανώσεις, ώστε να διαμορφώσουμε μια καινούρια στρατηγική αντιμετώπισης των εχθρών μας, των κατακτητών μας. Είχαμε εθνικό διάλογο το 2012 και έχουμε υπογράψει το πρόγραμμα και το μηχανισμό ανοικοδόμησης της Ο.Α.Π. ως του μοναδικού εκπροσώπου των Παλαιστινίων. Ήμαστε αναγνωρισμένοι διεθνώς, αλλά η Ο.Α.Π. είχε χτιστεί με το αίμα των μαρτύρων και των μαχητών της ελευθερίας και μέσα από μακρόχρονο αγώνα. Και τώρα είναι περιθωριοποιημένη έναντι της Παλαιστινιακής Αρχής, η οποία δεν έχει καμία εξουσία και είναι δεσμευμένη από τη Συμφωνία του Όσλο, άρα είναι σαν δημοτική αρχή.

Τουλάχιστον το BDS κίνημα εξελίσσεται πολύ πετυχημένα, παρά τις αντιδράσεις απέναντί του.

Ακόμη κι ο πρέσβης του Ισραήλ αντέδρασε για την επίσκεψή μου στην Ελλάδα. Δε δέχονται ούτε καν να ακούσουν μια άλλη εκδοχή της Ιστορίας. Δεν το θέλουν. Κι έχουν ένα μεγάλο προϋπολογισμό για αντι-BDS δραστηριότητες.

Υπάρχουν άτομα ή ομάδες από το Ισραήλ, με τα οποία και τις οποίες θα μπορούσατε να μιλήσετε ή να καλλιεργήσετε ένα είδος κατανόησης, στο πλαίσιο ενός αμοιβαίου σεβασμού;

Βεβαίως. Στο ακαδημαϊκό επίπεδο ο Ιλάν Παπέ, ο Νόαμ Τσόμσκι, στον οποίο όμως δεν επιτράπηκε να ταξιδέψει στην Παλαιστίνη, όταν προσκλήθηκε από το Πανεπιστήμιο Μπιρ Ζέιτ, ο Νόρμαν Φίνκελσταϊν.

Θεωρείται κι αυτός ένας από τους «Εβραίους που μισούν τον εαυτό τους», βέβαια.

Πάντα το λένε αυτό. Κρύβει πολλή λογική απάρτχαϊντ το να λες σε κάποιον «μισείς τον εαυτό σου». Γιατί; Επειδή το λες εσύ; Τώρα υπάρχουν στρατιώτες που πολέμησαν τους Παλαιστίνιους και έχουν συνειδησιακά προβλήματα. Δημιούργησαν μια ΜΚΟ, η οποία λέγεται Breaking the Silence. Και συγκεντρώνουν μαρτυρίες στρατιωτών ρωτώντας γιατί πολέμησαν τους Παλαιστίνιους. Ξέρεις, στην Πρώτη Ιντιφάντα πολλοί στρατιώτες αυτοκτόνησαν.

Διαβάζοντας για την ιστορία σας, κυρίως της περιόδου συμμετοχής σας στις αεροπειρατείες, αναρωτήθηκα αν ποτέ φοβηθήκατε μήπως εξελισσόσαστε σε μύθο, σε είδωλο.

Το 1972, μετά τη δολοφονία του Γασσάν Καναφάνι, ήμουν διαρκώς στο προσκήνιο. Πήγα, λοιπόν, στον Γενικό Γραμματέα και του είπα ότι ήθελα να είμαι με τους ανθρώπους μου. Με ρώτησε γιατί. Του απάντησα: «Φοβάμαι μήπως εξελιχθώ σε ένα άτομο, που κανένας δεν μπορεί να του μιλήσει. Δεν είμαι διαφορετική από τους συντρόφους μου. Είναι κι αυτοί μαχητές της ελευθερίας, που διασχίζουν τα σύνορα για να διεξαγάγουν επιχειρήσεις ή φυλακίζονται σε ισραηλινές φυλακές». Και πήγα να μείνω σε ένα προσφυγικό καταυλισμό. Ένιωθα άνετα εκεί. Και σήμερα ακόμη, όταν πηγαίνω εκεί, μου φέρνουν καρέκλα, για να κάτσω, ενώ εκείνοι κάθονται κατάχαμα. Τους ρωτώ γιατί. Μπορώ κι εγώ να κάτσω κάτω. Έχουν αυτή την εικόνα, την οποία κατασκεύασαν τα Μ.Μ.Ε. Κι αυτό είναι ευθύνη. Φοβήθηκα να κάνω πράγματα, που δε θα ήταν αποδεκτά από το λαό μου- ακόμα και σε σχέση με το πώς ντύνομαι. Πρέπει να σέβομαι τις παραδόσεις του λαού μου. Το καλοκαίρι φοράω πάντοτε μακρυμάνικα ρούχα- και όχι γιατί πιστεύω κάτι τέτοιο, είναι ένδειξη σεβασμού.

Πολλές γυναίκες, εξάλλου, οργανώνονταν στην αντίσταση. Και καθεμιά ήθελε να είναι όπως εγώ. Ήταν πολύ δύσκολο να αλλάξεις τη νοοτροπία του κόσμου- και είναι ακόμη. Όποτε με ρωτούν ποιο είναι το σημαντικότερο πράγμα που αισθάνομαι πως έκανα, απαντώ: το ότι οργάνωνα κόσμο, βοηθώντας τον να αλλάξει νοοτροπία.

Πείτε μου για τις Παλαιστίνιες.

Είμαι περήφανη που είμαι γυναίκα, και μάλιστα Παλαιστίνια. Γιατί οι γυναίκες μας παλεύουν ακόμη να προστατεύσουν τους εαυτούς τους, την πατρίδα τους, το μέλλον των παιδιών τους. Κι όταν φυλακίζονται, είναι αποφασισμένες. Μια μητέρα 5 παιδιών από τη Γάζα, όλα μάρτυρες, διαρκώς δέχεται κόσμο. Όλοι την γνωρίζουν στην περιοχή. Αυτές είναι οι Παλαιστίνιες. Ακόμη κι αν χάσουν τα παιδιά τους, θα νικήσουν και θα ζήσουν στον τόπο τους ελεύθερες.

Φοβηθήκατε ποτέ μήπως αποτελέσετε θύματα κάποιας «εξωδικαστικής δολοφονίας», που, άλλωστε, δεν είναι και ασυνήθης πρακτική του ισραηλινού κράτους;

Δυο φορές προσπάθησαν να με δολοφονήσουν. Η πρώτη ήταν το 1971, όταν βρήκα ένα μαύρο κουτί με 10 κιλά ΤΝΤ κάτω από το κρεβάτι μου. Η δεύτερη στο Λίβανο το 1974, όταν το σπίτι δέχτηκε 6 οβίδες, και δεν πέθανα. Παρόλα αυτά, νομίζω πως οι Ισραηλινοί δεν ξεχνούν.

Έχετε πει στο παρελθόν ότι η Παλαιστίνη είναι για σας ο παράδεισος. Παραμένει;

Βεβαίως.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρο, η μεγαλύτερη ελπίδα σας;

Να επιστρέψω στον τόπο μου, τη Χάιφα. Και έχω υποσχεθεί στον εαυτό μου πως, αν αυτό συμβεί κάποτε, θα κοιμηθώ κάτω από ένα δέντρο. Είναι ένα μικρό όνειρο, αλλά είναι όνειρο.

Κάποιες φορές, όταν κάποιος επιμένει προς την κατεύθυνση του στόχου του, ίσως υπάρξει αποτέλεσμα, αργά ή γρήγορα.

Αυτό είναι το όνειρο όλων των Παλαιστινίων, ξέρεις. Είναι τα πάντα για μας. Γι’ αυτό κάναμε τις Ιντιφάντα, κι ο αγώνας συνεχίζεται. Εξακολουθούμε να ονειρευόμαστε την επιστροφή μας, γιατί είναι δικαίωμά μας. Άσε το Ισραήλ να ανησυχεί! Κοιμόμαστε και ονειρευόμαστε την Παλαιστίνη. Αυτό είναι το λιγότερο, το να ονειρευόμαστε. Αλλά είμαι αισιόδοξη. Ακόμη κι αν δε γυρίσω εγώ, θα γυρίσουν τα παιδιά μου, τα εγγόνια μου. Εμείς απλώς ανοίγουμε το δρόμο.

Το βιβλίο της Λέιλα Χάλεντ Ο λαός μου θα ζήσει, Η αυτοβιογραφία μιας επαναστάτριας κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Α/συνέχεια.

Ευχαριστώ θερμά την οργανωτική επιτροπή του Resistance Festival, και κυρίως τον Γιώργο Τζαφέρη, χάρη στην επιμονή του οποίου ήρθε η Λέιλα Χάλεντ στην Ελλάδα, για την πολύτιμη συμβολή τους στην πραγματοποίηση της κουβέντας μου μαζί της.