Σεΐτ Αλντογάν: "η βασική αιτία της εξέγερσης των λαών της Τουρκίας είναι το βάθεμα των κοινωνικών ανισοτήτων"

Στα πλαίσια του αφιερώματος των Εναντιοδρομιών στην πρόσφατη εξέγερση στην Τουρκία, συζητάμε με τον Τούρκο δημοσιογράφο Σεΐτ Αλντογάν, ανταποκριτή στην Ελλάδα της καθημερινής εφημερίδας Evrensel και συνεργάτη του τηλεοπτικού σταθμού Hayat.

Πού οφείλονται οι πρόσφατες ταραχές, η εξέγερση, αν προτιμάς, στην Τουρκία; Ήταν κάτι αναμενόμενο;

Η βασική αιτία της εξέγερσης των λαών της Τουρκίας είναι το βάθεμα των κοινωνικών ανισοτήτων και η διάψευση όλων των προσδοκιών των λαϊκών μαζών από τις προεκλογικές υποσχέσεις της κυβέρνησης Ερντογάν. Το κυβερνητικό κόμμα υπέκλεψε την ψήφο, ερχόμενο στην εξουσία με αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα παρουσιαζόμενο σαν κόμμα που έχει αντίθεση με το πολιτικοοικονομικό κατεστημένο της Τουρκίας. Στην πορεία αποδείχτηκε ότι το Κόμμα Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης προσχώρησε στις επιταγές των ντόπιων και ξένων καπιταλιστών. Για να σχηματιστεί μια εικόνα για το βιοτικό επίπεδο του λαού, αρκεί να αναφέρουμε ότι ο μισθός ενός μέσου εργαζόμενου στην  Τουρκία είναι 350 Ευρώ το μήνα, ενώ στο φτωχότερο 20% των πολιτών της Τουρκίας αντιστοιχεί μόλις το 5.6% του παραγόμενου ΑΕΠ της χώρας, την ίδια στιγμή που το πλουσιότερο 20% των πολιτών στην Τουρκία απολαμβάνει σχεδόν το 50% του παραγόμενου εισοδήματος. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα ότι για την αγορά ενός κιλού κρέατος απαιτούνται περίπου 30 λίρες, όταν το μεροκάματο ενός εργάτη κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα. Πέρα από αυτό, η φασιστικοποίηση και η καταπίεση της κοινωνίας εντείνονται- οι φυλακές έχουν γεμίσει με πολιτικούς κρατούμενους- κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη μαζική λαϊκή δυσαρέσκεια.

Η μαζικότητα και ο δυναμισμός των λαϊκών κινητοποιήσεων είναι γεγονός ότι αιφνιδίασε ακόμα και τα πρωτοπόρα ταξικά τμήματα της τουρκικής κοινωνίας.

Ποιο είναι το προφίλ των διαδηλωτών και ποια η σχέση τους με τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα;

Βασικά στην Τουρκία υπήρξε ένα αυθόρμητο λαϊκό ξέσπασμα με κύριο μοχλό τη νεολαία, τη σπουδάζουσα και τη νέα εργατική βάρδια, η οποία πλαισιώθηκε ακόμα από μικροαστικά λαϊκά στρώματα που βλέπουν καθημερινά το επίπεδο της ζωής τους να συρρικνώνεται. Σε καμία περίπτωση δε θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι τα πολιτικά κόμματα μπορούσαν να καθοδηγήσουν και να προσανατολίσουν στις δικές τους σκοπιμότητες τις λαϊκές αντιδράσεις. Φυσικά υπήρξαν και ατελέσφορες πολιτικές παρεμβάσεις να δώσουν το δικό τους στίγμα στις κινητοποιήσεις. Επίσης δεν ήταν ουσιαστικός ο ρόλος στις κινητοποιήσεις των οργανωμένων συνδικάτων. Κύρια αυτές πυροδοτήθηκαν από το λαϊκό ξεσηκωμό σε φτωχές και λαϊκές περιοχές.

Πόση απήχηση έχει στη νεολαία η αντικαπιταλιστική/ επαναστατική Αριστερά και ο αναρχικός χώρος;

Στα πανεπιστήμια, αλλά και στους τόπους δουλειάς, υπάρχουν μια σειρά οργανώσεις της κομμουνιστικής και αντικαπιταλιστικής Αριστεράς που έχουν έντονη παρουσία. Υπάρχουν, επίσης, διάφορες αναρχικές συλλογικότητες, χωρίς όμως να διακρίνονται για τη μαζικότητά τους και την παρέμβαση στο πολιτικό και το κοινωνικό γίγνεσθαι της Τουρκίας. Αν και όλος ο χώρος της κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς δε συσπειρώνει μαζικά τα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα, εν τούτοις διακρίνεται για το δυναμισμό του σε κάθε λαϊκή διεκδίκηση.

Τα καθεστωτικά Μ.Μ.Ε. υπήρξαν σιωπηλά, τουλάχιστον τις πρώτες μέρες. Τα social media, αντίθετα, κυρίως το facebook και το twitter, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις. Πώς εκτιμάς τη σημασία τους;

Τα καθεστωτικά Μ.Μ.Ε., ενώ αρχικά προσπάθησαν να υποτιμήσουν τα γεγονότα- είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ η Κωνσταντινούπολη φλεγόταν, το μεγάλο τηλεοπτικό κανάλι CNN Τουρκίας έδειχνε ντοκιμαντέρ με πιγκουίνους και τα παντουρκικής εμβέλειας κανάλια συνταγές μαγειρικής- αργότερα, όμως, και αφού δεν μπορούσαν να αποσιωπούν τη λαϊκή εξέγερση, προσπάθησαν να τη συκοφαντήσουν και να την προβοκάρουν κάνοντας αναφορές σε «ξένο δάκτυλο», «ντόπιους τρομοκράτες» και παράνομες οργανώσεις. Από την πλευρά του, το τηλεοπτικό κανάλι «Hayat» στάθηκε από την πρώτη στιγμή στο πλευρό των εξεγερμένων πολιτών, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο να φιμωθεί, μετά από κυβερνητική προσπάθεια. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κυρίως το facebook και το twitter, αποτέλεσαν μέσο συντονισμού και πληροφόρησης των διαδηλωτών, γι’ αυτό και οι χρήστες τους αντιμετώπισαν ποινικές διώξεις από το καθεστώς.

Πιστεύεις ότι επηρεάζεται η επίλυση του Κουρδικού ζητήματος ή η είσοδος της Τουρκίας στην Ε.Ε., εξαιτίας των γεγονότων των τελευταίων εβδομάδων;

O ρόλος που έχει ανατεθεί από Αμερική και Ε.Ε. στην κυβέρνηση της Άγκυρας είναι του χωροφύλακα της Μέσης Ανατολής και της ευρύτερης περιοχής. Σε καμία περίπτωση δε θα επιθυμούσαν να υπάρξει πολιτική αστάθεια στην Τουρκία και αυτό το είδαμε και από τις αντιδράσεις τους στις τεράστιες λαϊκές κινητοποιήσεις, και από το όργιο καταστολής που είχε εξαπολύσει η κυβέρνηση Ερντογάν. Οι όποιες αντιδράσεις υπήρξαν εντελώς προσχηματικές και, στην τελική, στήριξαν την κυβέρνηση. Σίγουρα θα μπορούσαν οι διαδηλώσεις να αξιοποιηθούν ως μέσο πίεσης στην κυβέρνηση της Άγκυρας για να παραχωρήσει στοιχειώδη δημοκρατικά δικαιώματα στον κουρδικό πληθυσμό. Όμως η τακτική διαπραγμάτευσης με το κράτος που ακολουθεί το PKK στέρησε αυτή τη δυνατότητα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μεγάλο μέρος του οργανωμένου κουρδικού κινήματος κράτησε διακριτική στάση μπροστά στις λαϊκές κινητοποιήσεις.

Με δεδομένη τη διχαστική, εμφυλιοπολεμική ρητορική του πρωθυπουργού Ερντογάν, ποια νομίζεις ότι θα είναι η εξέλιξη από εδώ και πέρα; Είναι η τουρκική κοινωνία τόσο πολωμένη όσο εμφανίζεται;

Θα ήταν λάθος να μην αναγνωρίζαμε ότι το κόμμα του Ερντογάν έχει λαϊκή βάση και ότι δεν επηρεάζει σημαντικά τμήματα του πληθυσμού, άσχετα με τους κλυδωνισμούς που αντιμετώπισε, μετά τα τελευταία γεγονότα. Το ότι κατέφυγε στη δημαγωγία, στο ψέμα- φτάνοντας στο σημείο να κατασκευάζει γεγονότα, όπως π.χ. ότι διαδηλωτές υπό την επήρεια αλκοόλ μπήκαν με τα παπούτσια τους σε τζαμιά, ότι οι διαδηλωτές επιδιώκουν το διαμελισμό της Τουρκίας κ.λπ.- δείχνει τη δεινή θέση, στην οποία έχουν βρεθεί αυτός και η κυβέρνησή του. Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να δούμε και το γεγονός ότι η κυβέρνηση χρησιμοποίησε τις παραστρατιωτικές-φασιστικές οργανώσεις για να αντιμετωπίσει τη λαϊκή εξέγερση.

Η κοινωνία δεν είναι πολωμένη, όπως τεχνητά προσπαθεί να την παρουσιάσει το κράτος. Υπάρχουν, φυσικά, ενδοαστικοί ανταγωνισμοί ανάμεσα στο πολιτικό προσωπικό των αστικών κομμάτων, κάτι, όμως, που αφήνει αδιάφορες τις μάζες.

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αν θα υπάρξει και τι μορφή θα έχει ένα καινούριο λαϊκό ξέσπασμα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, θα είναι αυθόρμητο, αφού δεν υπάρχει οργανωμένη μαζική δύναμη που να είναι σε θέση να καθοδηγήσει σε ταξική κατεύθυνση μια λαϊκή εξέγερση.

Ο Ερντογάν είχε, επίσης, δηλώσει ότι «δεν καταλαβαίνει τι δουλειά έχουν τόσοι ξένοι στις διαδηλώσεις». Προφανώς δεν μπορεί να κατανοήσει την έννοια της διεθνιστικής αλληλεγγύης. Οι Τούρκοι διαδηλωτές την αντιλήφθηκαν, την εκτίμησαν;

Κι αυτή ήταν μια μεθόδευση της κυβέρνησης να προβοκάρει της λαϊκές αντιδράσεις. Στα πλαίσια του αποπροσανατολισμού χρησιμοποίησε κι αυτή την τακτική. Υπήρξε μεγάλη διεθνής αλληλεγγύη που μεταφράστηκε σε διαδηλώσεις σε πολλές πρωτεύουσες ευρωπαϊκών κρατών και όχι μόνο.