Ousmane Ag Mossa (Tamikrest): «Η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα»

 

Στα χνάρια της πρωτοπόρας μουσικής κολεκτίβας των Τουαρέγκ, Tinariwen, οι Tamikrest συνταιριάζουν τις παραδόσεις του λαού τους με το δυτικότροπο ροκ.

Eνόψει των συναυλιών τους σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη την Παρασκευή 5 και το Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου, αντίστοιχα, συζητάμε με τον Ousmane Ag Mossa, ιδρυτικό μέλος του γκρουπ, για τη μουσική, την πολιτική και τη γενοκτονία στη Γάζα.

«Tamikrest» στη γλώσσα των Τουαρέγκ, την Tamasheq, σημαίνει διασταύρωση, σύνδεση, κόμπος, συνασπισμός. Αντανακλά πλήρως αυτή η λέξη την άποψή σας για τη ζωή και τη δημιουργία τέχνης, και ιδιαίτερα μουσικής;

Ναι, γι’ αυτό ονομάσαμε έτσι το συγκρότημα. Υπάρχουν τόσα πολλά που μπορούν να χωρίσουν τους ανθρώπους, που μπορούν να τους φέρουν τον έναν εναντίον του άλλου.

Υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται για να διχάσουν τους ανθρώπους, να διχάσουν τους λαούς...

Η επιλογή μας είναι να φέρουμε τους ανθρώπους κοντά, παρά τον έναν εναντίον του άλλου.

Ως γκρουπ, γεννηθήκατε πριν από σχεδόν 20 χρόνια στο Τinzawaten, μια αγροτική κοινότητα στα βορειοανατολικά του Μάλι, στα σύνορα με την Αλγερία.

Σε ποιο βαθμό και με ποιους τρόπους αυτή η εγγύτητα με τα σύνορα καθώς και με την έρημο έχει καθορίσει τις επιλογές και τον προσανατολισμό σας ως μουσικών;

Φυσικά, υπάρχουν διοικητικά σύνορα μεταξύ των κρατών της Αλγερίας και του Μάλι.

Αλλά εξακολουθεί να υπάρχει η έρημος. Η έρημος είναι το σπίτι μας, είναι ο κόσμος μας. Έχει διαμορφώσει τον λαό μας, τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο, που σκέφτεται τους άλλους, που συμβιώνει.

Και κάπου, όπου υπάρχει έρημος, ένας Τουαρέγκ νιώθει σαν στο σπίτι του. Η έρημος είναι τα πάντα για εμάς. Είναι πραγματικά ο κόσμος μας. Έτσι, δε μας έχει διαμορφώσει μόνο καλλιτεχνικά, αλλά και ως ανθρώπινα όντα.

Επηρεαστήκατε από τους Tinariwen, την πρωτοποριακή κολεκτίβα μουσικών Τουαρέγκ, η οποία συνδυάζει αφρικανικές και Τουαρέγκ παραδόσεις με το Δυτικό ροκ.

Ως ακροατές, πώς αντιδράσατε όταν ήρθατε σε επαφή με το Δυτικό ροκ για πρώτη φορά;

Θυμάμαι πολύ καλά, για παράδειγμα, την πρώτη φορά που άκουσα τους Dire Straits, τον Bob Marley ή τους Pink Floyd. Αυτοί οι καλλιτέχνες με γοήτευσαν αμέσως, αλλά δεν γνώριζα τη Δύση εκείνη την εποχή και ούτε καν τη σκεφτόμουν.

Για μένα, ήταν απλώς μουσική με ανθρώπους οι οποίοι μιλούσαν μια γλώσσα που δεν καταλάβαινα. Αλλά τίποτα περισσότερο.

Πιστεύω ότι η μουσική είναι πραγματικά μια παγκόσμια γλώσσα. Είναι ένας τρόπος έκφρασης που υπερβαίνει τους πολιτισμούς. Αυτό είναι το οποίο την κάνει υπέροχη.

Απευθύνεται στις βαθύτερες πτυχές των ανθρώπων και δε χρειάζεται λεξικό για να γίνει κατανοητή.

Και πώς καταφέρατε να αναπτύξετε σταδιακά το δικό σας ξεχωριστό στιλ, αποφεύγοντας να γίνετε μέτριοι μιμητές των Tinariwen;

Χτίζουμε τον εαυτό μας αντιγράφοντας τα πρότυπά μας.

Ως παιδιά, μιμούμαστε τους γονείς μας, τα μεγαλύτερα αδέρφια μας. Στη συνέχεια, αναπτύσσουμε την προσωπικότητά μας.

Πιστεύω στην καλλιέργεια αυτού το οποίο είναι μοναδικό σε εμάς. Κάθε άνθρωπος έχει κάτι μοναδικό σε αυτόν. Ακόμα και ένα δίδυμο έχει τη δική του μοναδικότητα σε σύγκριση με το άλλο δίδυμο. Και αυτό είναι που μας κάνει πλούσιους ως ανθρώπους.

Φυσικά, κάποιοι προτιμούν να ακολουθούν τα βήματα του μεγαλύτερου αδελφού τους, σαν ένα μικρό παιδί, από συνήθεια, απελπισία ή φόβο. Αλλά αυτός δεν είναι ο δρόμος τον οποίο έχουμε ακολουθήσει.

Κατά μία έννοια, είστε παιδιά του Εμφυλίου Πολέμου που μάστισε το Μάλι στις αρχές έως τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και μάρτυρες περαιτέρω συγκρούσεων στη δεκαετία του 2000.

Πάντα ήσασταν υποστηρικτές του αγώνα των Τουαρέγκ. Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτόν τον σκοπό μέσω της τέχνης;

Η υπόθεση των Τουαρέγκ είναι ξεχασμένη, σπάνια συζητείται στα μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο, τρομερά πράγματα συμβαίνουν αυτήν τη στιγμή στην περιοχή μας, στο Azawad.

Από την κατάκτηση του φυσικού μας χώρου από τις ρωσικές δυνάμεις της Ομάδας Βάγκνερ (τώρα Africa Corp), γινόμαστε μάρτυρες μιας πραγματικής εθνοκάθαρσης στην έρημο. Οποιοσδήποτε μπορεί να σκοτωθεί, από μισθοφόρους, από drones κ.λπ.

Φτωχές οικογένειες βοσκών, με μόνο μια σκηνή και το κοπάδι τους, άνθρωποι που ζουν μια απλή και πολύ δύσκολη ζωή εν μέσω εχθρικών στοιχείων, έχουν σφαγιαστεί. Κανείς δεν είναι ασφαλής.

Οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τον χώρο τον οποίο κατείχαν για αιώνες, αναζητώντας καταφύγιο σε καταυλισμούς στη Μαυριτανία, την Αλγερία και την Μπουρκίνα Φάσο. Και η έρημος αδειάζει από τους κατοίκους της.

Είναι ένας λαός και ένας πολιτισμός που δολοφονούνται. Πώς θα μπορούσαμε να μη μιλήσουμε για τους αδελφούς και τις αδελφές μας που υποφέρουν όλο αυτό;

Όλοι οι άνθρωποί μας έχουν οικογένειες, γνωρίζουν ανθρώπους οι οποίοι αναγκάστηκαν να οδηγηθούν στην εξορία.

Πιστεύετε ότι έχετε καταφέρει να ενσταλάξετε ένα αίσθημα πολιτιστικής και πολιτικής επίγνωσης -ακόμα και υπερηφάνειας- στους ακροατές της μουσικής σας οι οποίοι ανήκουν στην κοινότητα των Τουαρέγκ;

Δεν ξέρω. Πρέπει να ρωτήσεις εκείνους. Αλλά ελπίζω να βοηθάω στην ευαισθητοποίηση των Τουαρέγκ και να γνωστοποιώ την κατάστασή μας και εκτός της κοινότητάς μας.

Και πώς σχετίζεστε με το μη αφρικανικό, μη Τουαρέγκ κοινό, το οποίο μπορεί να μη γνωρίζει -ή να μην ενδιαφέρεται καν για- την Ιστορία και τους αγώνες των Τουαρέγκ;

Όπως προείπα, πιστεύω ότι η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα. Έτσι, παίζουμε τη μουσική μας με τον ίδιο τρόπο για οποιοδήποτε κοινό. Δεν παίζω ούτε γράφω μόνο για τους Τουαρέγκ. Διαφορετικά δε θα παίζαμε παντού στον κόσμο.

Η συνάντησή σας με τον Chris Eckman των The Walkabouts, παραγωγό των δύο πρώτων άλμπουμ του συγκροτήματος, σάς άνοιξε πόρτες.

Θα ήθελες να μου πεις περισσότερα γι’ αυτήν τη συνάντηση και τον αντίκτυπό της στη μετέπειτα καριέρα σας;

Ο Chris έκανε μάλιστα την παραγωγή του τρίτου μας άλμπουμ, Chatma (2013). Έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στα πρώτα στάδια της καριέρας μας, καθώς ανακαλύπταμε τον κόσμο της επαγγελματικής μουσικής. Ήταν κατά κάποιον τρόπο ο νονός μας.

Αυτός και ο φίλος του και επιχειρηματικός συνεργάτης, Peter Weber, ο οποίος ήταν ο πρώτος μας μάνατζερ και παραγωγός, ίδρυσαν την Glitterbeat Records, που εξακολουθεί να είναι η δισκογραφική μας εταιρεία.

Καθώς μιλάμε, οι Παλαιστίνιοι εξακολουθούν να σφαγιάζονται σε μια από τις πιο βάναυσες γενοκτονίες της πρόσφατης Ιστορίας.

Έχοντας κι οι ίδιοι υποφέρει και χάσει αγαπημένα σας πρόσωπα κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου στο Μάλι, ποια είναι η θέση σας σχετικά με το ζήτημα αυτής της γενοκτονίας;

Ναι, έχουμε χάσει πολλούς στενούς φίλους. Ολόκληρες οικογένειες. Στην έρημό μας, άμαχοι, αθώοι άνθρωποι, γυναίκες και παιδιά δολοφονούνται αδιακρίτως.

Αλλά πολλοί Τουαρέγκ δε βλέπουν αυτόν τον πόλεμο ως εμφύλιο πόλεμο. Αντίθετα, είναι ένας πόλεμος ανεξαρτησίας από ένα κράτος κατοχής.

Το Μάλι δεν έκανε ποτέ τους Τουαρέγκ να νιώσουν πολίτες του κράτους του και πάντα μας αντιμετώπιζε ως ξένους και χωρίς δικαιώματα.

Πολλοί από τον λαό μας θεωρούν το Αzawad και το Μάλι ως δύο ξεχωριστά κράτη, το ένα κατεχόμενο και καταπιεσμένο από το άλλο.

Για να επιστρέψω στην ερώτησή σου, η τρέχουσα γενοκτονία που υφίσταται ο παλαιστινιακός λαός στη Γάζα, όπως και η επιθυμία για εθνοκάθαρση της Παλαιστίνης, συμπεριλαμβανομένης της Δυτικής Όχθης, από ένα τμήμα της ισραηλινής κοινωνίας και την κυβέρνηση, είναι απλώς αποκρουστική.

Ως άνθρωπος, δεν καταλαβαίνω γιατί τα κράτη και οι ισχυροί του κόσμου επιτρέπουν να συνεχίζεται αυτή η τερατωδία. Είναι αποτρόπαιη και εγκληματική.

Εμφανίζεστε στην Ελλάδα -στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη- στις 5 και 6 Σεπτεμβρίου αντίστοιχα. Πόσα γνωρίζετε και πόσα είστε περίεργοι να μάθετε για τη σύγχρονη ελληνική μουσική;

Δε γνωρίζω και πολύ τη σύγχρονη ελληνική μουσική. Γνωρίζω ένα συγκρότημα από την Κύπρο, τους Monsieur Doumani, με το οποίο μοιραζόμαστε την ίδια δισκογραφική εταιρεία, την Glitterbeat. Μου αρέσουν. Τους βρίσκω ενδιαφέροντες.

Οι Tamikrest εμφανίζονται ζωντανά την Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου στην Αθήνα στο Gazarte - Roof Stage (Βουτάδων 32-34, Γκάζι) και το Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου στη Θεσσαλονίκη στη Μουσική Σκηνή της Πλαζ Αρετσούς στην Καλαμαριά.

Ναζουάν Νταρουίς: «Κάθε ποιητής ονειρεύεται να κάνει τη λέξη σώμα και το σώμα λέξη»

 

Ναζουάν Νταρουίς (Φωτογραφία: Véronique Vercheval)

«Δεν κοιμάμαι εδώ και πολύ καιρό, ποιος μπορεί να κοιμηθεί σε μια εποχή γενοκτονίας;» εξομολογείται ο Ναζουάν Νταρουίς, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους αραβόφωνους -εν προκειμένω Παλαιστίνιους- ποιητές.

Μια συζήτηση μαζί του με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία στα ελληνικά της ποιητικής ανθολογίας του Δεν απομένει τίποτα πια για να χάσουμε.

«Δεν ισχυρίζομαι ότι έχω άλλους συντρόφους παρεκτός από ετούτους - το όνειρό μου, την αυταπάτη μου, τον γλυκό μου θάνατο κάθε νύχτα», γράφεις.

Με ποιους τρόπους τα όνειρα, οι αυταπάτες, o θάνατος και η νύχτα συναντιούνται μέσα σου; Πηγάζει η ίδια σου η ενασχόληση με την ποίηση -και τη γραφή, εν γένει- από την ανάγκη να καταπιαστείς με την κυριολεκτική και τη μεταφορική νύχτα;

Όπως πλέον γνωρίζουμε καλύτερα, με τη γέννηση της ψυχανάλυσης, ο άνθρωπος έχει μια υποσυνείδητη ζωή ίσης ή μεγαλύτερης αξίας από τη συνειδητή ζωή του.

Όπως επίσης πλέον γνωρίζουμε μετά τη γενετική, η ζωή των προγόνων μάς επηρεάζει περισσότερο από ό,τι φανταζόμασταν, καθώς για παράδειγμα επηρεάζουν την καθημερινή σου ζωή βαθιά οι εμπειρίες ή οι φόβοι ενός προπάππου έβδομης γενιάς για τον οποίο δε γνωρίζεις τίποτα. 

Ο κόσμος των ονείρων ή των εφιαλτών είναι το ιδανικό μέρος για να συναντήσουμε τον υποσυνείδητο κόσμο μας και εμάς, ή τους κοντινούς ή μακρινούς προγόνους μας. Yπό αυτήν την έννοια αποτελεί έναν κατεξοχήν ιδανικό ποιητικό κόσμο.

«Όλοι οι τόποι απ’ όπου έρχομαι αντιστάθηκαν στους εισβολείς τους, δεν υπάρχει ελεύθερος άνθρωπος με τον οποίο να είμαι ενωμένος με δεσμούς συγγένειας/ και δεν υπάρχει ούτε ένα δέντρο ούτε ένα σύννεφο που να μην του είμαι οφειλέτης».

Αυτό διακηρύσσεις στο Δελτίο ταυτότητας, επανοικειοποιούμενος με λιτότητα αλλά και δύναμη τις έννοιες της συντροφικότητας, του διεθνισμού και της αλληλεγγύης. Θα ήθελες να αναφερθείς πιο αναλυτικά σ’ αυτές;

Δεν τα είχα σκεφτεί αυτά όταν έγραψα το συγκεκριμένο ποίημα. Αυτό αποτελεί την προσωπική μου ταυτότητα τη χρονιά που έγραψα το ποίημα, ίσως πριν από 13 χρόνια.

Σήμερα νομίζω ότι η ταυτότητά μου είναι πολύ ευρύτερη. Αυτή είναι η προσωπική μου εμπειρία με αυτό που ονομάζουμε ταυτότητα.

Λάβε υπόψη πως είναι επίσης η ταυτότητα μιας χώρας όπως η Παλαιστίνη και μιας πόλης όπως η Ιερουσαλήμ, όπου γεννήθηκα.

Σε γενικές γραμμές, δε γράφω παρακινούμενος από διανοητικές και πολιτισμικές αφαιρέσεις και έννοιες. Είμαι ένας υποσυνείδητος συγγραφέας. Παραδίνομαι ολοκληρωτικά σε αυτό που νιώθω και σε αυτό που ζω.

Για μένα, ο ποιητής είναι μια «κεραία» που συλλαμβάνει φωνές και μηνύματα και τους δίνει μορφή, πριν γίνει και ο ίδιος μια φωνή χαμένη στο σύμπαν που χρειάζεται να συλλάβουν άλλοι το μήνυμά του.

«Κι η περιφρόνησή μου για τους σιωνιστές δεν θα μ’ εμποδίσει να πω ότι επίσης υπήρξα ένας Εβραίος που τον εξόρισαν απ’ την Ανδαλουσία κι ότι ακόμη το βρίσκω λογικό υπό το φως εκείνης της δύσης», συνεχίζεις στο ίδιο ποίημα.

Υπό την έννοια της δομικής απανθρωποποίησής τους από τις αποικιοκρατικές/ρατσιστικές άρχουσες Δυτικές ελίτ, είναι οι Άραβες -ιδίως οι Παλαιστίνιοι- οι Εβραίοι του σήμερα και η ισλαμοφοβία ο πραγματικός -και γενοκτονικός- σύγχρονος αντισημιτισμός;

Η ερώτησή σου περιγράφει το ζήτημα με ακρίβεια.

Είναι σαφές σε όποιον θέλει να καταλάβει πως πολλές μορφές ισλαμοφοβίας είναι μετασχηματισμοί του αντισημιτισμού, καθώς και του ρατσισμού και των υπολειμμάτων της αποικιοκρατικής κουλτούρας που τα πολιτικά συστήματα στη Δυτική Ευρώπη, ιδίως, δεν μπόρεσαν να αποτινάξουν. 

«Αν μπορούσα να γυρίσω πίσω, / δε θα το έκανα κάτω από κανένα άλλο λάβαρο/ Και πάλι θα σε αγκάλιαζα με δυο κομμένα χέρια/ Σε θέλω/ γη, / ηττημένο μου λάβαρο», θρηνείς στο Ηττημένο μου λάβαρο.

Γιατί περιγράφεις τη γη κατ’ αυτόν τον τρόπο;

Όλη τη γη, φυσικά. Είναι αλήθεια πως εννοείται η Παλαιστίνη και η προσωπική μου ζωή, αλλά εννοώ ολόκληρη τη γη. Γιατί όταν γεννιέται κάποιος, γεννιέται για όλη τη γη, και όταν πεθαίνει, πεθαίνει για όλη τη γη. 

«Η χώρα μου είναι γυναίκα, / κι αυτή η μητέρα θεά/ που μέσα από τους δρόμους της σέρνω έναν σταυρό/ είναι επίσης γυναίκα. /Έζησα τη ζωή στο έπακρο. / Είναι κρίμα που μόνο άντρες θα μεταφέρουν το φέρετρό μου/ αυτήν τη φορά».

Αυτό συμπεραίνεις στο Εξαιτίας μιας γυναίκας.  Είναι ο αγώνας ενάντια στη σιωνιστική καταπίεση και για τη συλλογική χειραφέτηση/συλλογικό αυτοκαθορισμό αγώνας και ενάντια στις πατριαρχικές δομές;

Σε μεγάλο βαθμό, αυτό είναι σωστό.

«Θέλω να γράψω τη γη, / Θέλω οι λέξεις/ να είναι η γη η ίδια. / Οι λέξεις μου βρίσκονται παντού/ κι η σιωπή είναι η ιστορία μου», επισημαίνεις στο Γράφω τη Γη.

Με ποια έννοια εγγράφεται η γραφή σου στη γη και γιατί είναι η σιωπή η ιστορία σου;

Κάθε ποιητής ονειρεύεται ή προσπαθεί να κάνει τη λέξη σώμα και το σώμα λέξη. Όπως όλοι τους, έτσι προσπαθώ κι εγώ.

Η σιωπή είναι μια από τις πιο αινιγματικές μορφές επιβίωσης. Όταν βρίσκουμε ένα αρχαίο άγαλμα, είναι η σιωπή του που μας μιλάει. Η σιωπή του είναι πιο σημαντική από τις εξηγήσεις των αρχαιολόγων.

Όταν μπαίνουμε σε ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι ή που οι κάτοικοί του έχουν εκδιωχθεί, η σιωπή είναι η πρώτη που διηγείται την ιστορία αυτού του σπιτιού.

Αν και δηλώνεις μάλλον αγνωστικιστής, η ποίησή σου βρίθει θρησκευτικής/βιβλικής εικονοποιίας και αντίστοιχων αναφορών, με τον σταυρό και τον Ιησού να είναι ανάμεσα στις πιο επανερχόμενες.

Πώς βιώνεις τη θρησκεία ως άτομο και ως καλλιτέχνης;

Πάντα θεωρούσα ότι η ποίηση είναι μια πνευματική εμπειρία και μια πνευματική πρακτική. Η δύναμη της ποίησης προέρχεται από τη δύναμη της ψυχής.

Ο Χριστός είναι τέκνο του λαού μου και της πατρίδας μου, γεννήθηκε και σταυρώθηκε εκεί που γεννηθήκαμε και εκεί που σταυρωνόμαστε τώρα. Η ζωή του είναι ένας καθρέφτης στον οποίο κοιτάζω, ειδικά τώρα στη γενοκτονία που βιώνουμε ως λαός. 

«Στο σπίτι μου υπάρχει ένα παράθυρο που βλέπει στην Ελλάδα»,  εξομολογείσαι στο πολλάκις αναφερθέν Δελτίο ταυτότητας. Τι σηματοδοτεί η Ελλάδα για σένα σε πολιτισμικό, υπαρξιακό, ακόμα και οντολογικό επίπεδο;

Ξέρεις πως είμαστε μια γη. Είναι περισσότερα αυτά που ενώνουν τους λαούς της Μεσογείου παρά αυτά που τους χωρίζουν.

Υπάρχει μια ιστορική θεωρία -ή ένας όμορφος μύθος, αν θέλεις- ότι οι Παλαιστίνιοι κατάγονται από την Κρήτη.

Ως παιδί, συμμεριζόμουν αυτή τη θεωρία και στην πρώτη μου ποιητική συλλογή, που εκδόθηκε πριν από 25 χρόνια, υπάρχει ένα ποίημα που αρχίζει με τη φράση «Είμαι πρόσφυγας από την Κρήτη».

Υπάρχουν πολλοί πολιτιστικοί δεσμοί, ξεκινώντας από την ορθόδοξη πνευματικότητα που είναι ακόμα ζωντανή στην Παλαιστίνη, καθώς είμαστε, σε κάποιο βαθμό, μέρος του ορθόδοξου κόσμου.

Ο Καμάλ Μπουλάτα, ο μεγάλος καλλιτέχνης και ιστορικός τέχνης, συνήθιζε να μου λέει ότι έγινε ένας γάμος μεταξύ του βυζαντινού και του αραβοϊσλαμικού πολιτισμού.

Δε χρειαζόταν να συμπληρώσει τη φράση, ώστε όσοι καταλαβαίνουν την ιστορία να καταλάβουν πως εμείς, ως Παλαιστίνιοι Άραβες, είμαστε τα παιδιά αυτού του γάμου. Είναι ίδιο το χώμα, ίδια και η ελιά.

Οι πολλοί δεσμοί που νιώθουμε, αλλά δεν μπορούμε πάντα να εξηγήσουμε, είναι αυτό που κάνει τους Έλληνες ποιητές τόσο κοντά στις ψυχές μας και αυτό που μας κάνει να καταλαβαινόμαστε πέρα από το γλωσσικό φράγμα. 

«Κοιμόμαστε και ονειρευόμαστε την Παλαιστίνη», μου είχε πει η Λέιλα Χάλεντ σε συνέντευξη το 2016 στη διάρκεια της μοναδικής μέχρι στιγμής επίσκεψής της στην Ελλάδα. Τι ονειρεύεσαι όταν καταφέρνεις να κοιμηθείς, Ναζουάν;

Λέιλα Χάλεντ.

Σου γράφω τώρα από τη Χάιφα, την πόλη από την οποία εκδιώχθηκαν οι δικοί της το 1948. Την σκέφτομαι συχνά, και μια μέρα έλαβα ένα όμορφο γράμμα από εκείνη, όταν διάβασε ένα ποίημα που έγραψα γι’ αυτήν. 

Δεν κοιμάμαι, αγαπητέ Γιάννη. Δεν κοιμάμαι εδώ και πολύ καιρό, ποιος μπορεί να κοιμηθεί σε μια εποχή γενοκτονίας; 

Αισθάνεσαι, ωστόσο, καθόλου ανακούφιση τώρα που η εκεχειρία στη Γάζα μοιάζει να έχει τεθεί σε εφαρμογή;

H λέξη «εκεχειρία» είναι παραπλανητική. Τα Μ.Μ.Ε. σε όλο τον κόσμο ψεύδονται ως συνήθως, λες και υπάρχουν δύο ίσες αντιμαχόμενες πλευρές.

Για εμάς, είναι ένα διάλειμμα στη γενοκτονία για την οποία οι δολοφόνοι παραμένουν ατιμώρητοι και τα θύματα δεν έχουν αναγνωριστεί.

Αυτό σημαίνει πως η γενοκτονία εξακολουθεί να είναι ανοιχτή και πιθανή ανά πάσα στιγμή.

Ευχαριστώ θερμά τον Ρόνι Μπου Σάμπα για τη μετάφραση των απαντήσεων του Ναζουάν Νταρουίς στα ελληνικά.

Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τον Ναζουάν Νταρουίς που, εν μέσω της γενοκτονίας των Παλαιστίνιων στη Γάζα, βρήκε την ψυχική αντοχή να ασχοληθεί με τις ερωτήσεις μου.

Τον ευχαριστώ επίσης για την παραχώρηση της φωτογραφίας του.

Η ποιητική ανθολογία του Ναζουάν Νταρουίς Δεν απομένει τίποτα πια για να χάσουμε κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Θράκα σε εισαγωγή-μετάφραση του Δημήτρη Αγγελή και θεώρηση της μετάφρασης από τον Ρόνι Μπου Σάμπα.

Nayrouz Qarmout: Μια γεμάτη σιγουριά και τόλμη λογοτεχνική φωνή από τη Λωρίδα της Γάζας

Γεννημένη στον προσφυγικό καταυλισμό του Γιαρμούκ στη Δαμασκό το 1984 και «επιστρέψασα» στη Λωρίδα της Γάζας στα 11, η συγγραφέας, δημοσιογράφος και ακτιβίστρια των γυναικείων δικαιωμάτων Nayrouz Qarmout είναι μια από τις πιο δυναμικές, πολιτικοποιημένες και ταλαντούχες σύγχρονες παλαιστινιακές φωνές.

Το πρώτο της ταξίδι στο εξωτερικό -έπειτα από πολλές απορρίψεις παροχής βίζας από τη Μεγάλη Βρετανία- αφότου μετακόμισε στη Γάζα και η συμμετοχή της στην περσινή διοργάνωση του φημισμένου Διεθνούς Φεστιβάλ Βιβλίου Εδιμβούργου δικαιολογημένα προκάλεσαν αξιοσημείωτο ενδιαφέρον για τη δουλειά της.

Χρησίμευσε επίσης ως μια επώδυνη υπόμνηση των βασάνων των Παλαιστίνιων που ζουν υπό ισραηλινή κατοχή, καθώς και της επιμονής τους να συνεχίζουν τον αγώνα για την ύπαρξη και τον αυτοκαθορισμό τους.

Το πολυαναμενόμενο The Sea Cloak, η πρώτη της συλλογή διηγημάτων που αναμένεται να κυκλοφορήσει στις 22 Αυγούστου από τις Εκδόσεις Comma Press, περιλαμβάνει 11 διηγήματα, 10 εκ των οποίων ανέκδοτα, με εξαίρεση το ομότιτλο, που έχει δημοσιευτεί στο The Book of Gaza.

Όλα τους προσφέρουν μια βαθιά και πολυδιάστατη ματιά στη σύγχρονη παλαιστινιακή κοινωνία, κυρίως εκείνη της Γάζας, από μια -ως επί το πλείστον, αλλά όχι αποκλειστικά- γυναικεία οπτική, με έμφαση σε γυναίκες διαφορετικών ηλικιών.

Το ελεγειακό, συναισθηματικό, και κατά καιρούς ακόμα και χιουμοριστικό ομότιτλο διήγημα δίνει τον τόνο, επιδεικνύοντας αξιοσημείωτη στιλιστική ωριμότητα και μια αίσθηση αφηγηματικής οικονομίας ασυνήθιστη για πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέα.

Αυτό που είναι ακόμα πιο αξιοσημείωτο είναι ότι η Nayrouz Qarmout τολμά να καταπιαστεί με αμφιλεγόμενα, σύνθετα κι ευαίσθητα ζητήματα, όπως η διαμάχη μεταξύ παλαιστινιακών πολιτικών οργανώσεων (14 June) και η νοοτροπία ενός βομβιστή αυτοκτονίας (Our Milk).

Το The Sea Cloak αναμφίβολα αποδεικνύει για μια ακόμα φορά πως το διήγημα ως φόρμα είναι ολοζώντανο ανάμεσα σε Παλαιστίνιους διαφορετικών ηλικιών και πρέπει να απευθυνθεί σε ευρύτερα αναγνωστικά κοινά παγκοσμίως.

Η συγγραφέας έχει προσκληθεί να συμμετάσχει στο φετινό Διεθνές Φεστιβάλ Βιβλίου Εδιμβούργου τη Δευτέρα 12 Αυγούστου (περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ, εδώ και εδώ).

Ας ελπίσουμε ότι δε θα υποχρεωθεί να βιώσει μαρτύριο παρόμοιο με εκείνο στο οποίο υποβλήθηκε πριν φτάσει στον προορισμό της το 2018.

Η συλλογή διηγημάτων της Nayrouz Qarmout The Sea Cloak & Other Stories κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Comma Press στις 22 Αυγούστου.