Rojava Film Commune: «Το σινεμά μπορεί να είναι χειραφετητικό, εξανθρωπιστικό και απολαυστικό»

Λίγες μέρες πριν από την προβολή στο πλαίσιο του B-FEST της πρώτης μεγάλου μήκους κινηματογραφικής παραγωγής της Ιστορίες των κατεστραμμένων πόλεων παρουσία του σεναριογράφου της ταινίας Önder Çakar, η Κινηματογραφική Κομμούνα της Ροζάβα, ένα από τα πιο ελπιδοφόρα εγχειρήματα που ξεπήδησαν από την επανάσταση στην περιοχή, μας συστήνεται.

Η Rojava Film Commune (στο εξής Κινηματογραφική Κομμούνα της Ροζάβα) γεννήθηκε στις 14 Ιουλίου του 2015. Ποιο είναι το γενικότερο υπόβαθρο -ταξικό, εκπαιδευτικό, εθνοτικό, πολιτικό- των μεμονωμένων καλλιτεχνών που την απαρτίζουν; Είναι μόνο ντόπιοι, ή και αλληλέγγυοι από το εξωτερικό;

Τα μέλη της Κινηματογραφικής Κομμούνας της Ροζάβα είναι καλλιτέχνες, σκηνοθέτες και ακτιβιστές από τη Ροζάβα, που εμπλέκονταν ενεργά στην προώθηση της τοπικής κουλτούρας και των τεχνών ακόμα και πριν την επανάσταση. Κυρίως Κούρδοι. Από τον προηγούμενο χρόνο γίνονται προσπάθειες να διευρυνθεί η βάση, ενσωματώνοντας περισσότερα μέλη αραβικής καταγωγής και, ελπίζουμε, μειονοτικούς όπως Ασσύριους, Τσετσένους ή Τουρκμένους.

Μερικοί από τους σπουδαστές της Ακαδημίας μας εντάχθηκαν στην Κομμούνα μετά την ολοκλήρωση της μονοετούς εκπαίδευσης και τώρα συνιστούν οργανικό κομμάτι της.

Αυτή τη στιγμή δύο άτομα από το εξωτερικό συμμετέχουν στην Κομμούνα. Ένα εξ αυτών είχε εμπλακεί  στην επανάσταση επί πολλά χρόνια ως πολίτης και το άλλο κατά το παρελθόν είχε στρατολογηθεί στο YPG, αλλά και τα δύο ήταν ήδη σκηνοθέτες στις χώρες τους.

Θα θέλατε να συνοψίσετε τις αρχές και τους στόχους της Κομμούνας; Σε ποιο βαθμό έχουν μέχρι στιγμής υλοποιηθεί οι δεύτεροι;

Η Κομμούνα αποσκοπεί στην ενθάρρυνση του τοπικού πληθυσμού και στην προσέγγιση του κινηματογράφου ως εργαλείου που μπορεί να αψηφήσει την κυρίαρχη αφήγηση, όπου οι καταπιεσμένοι δεν είναι τίποτα περισσότερο από θέματα σε οποιουδήποτε είδους καλλιτεχνική προσπάθεια.

Πιστεύουμε ακόμα ότι η δημιουργική δύναμη της επανάστασης στη Ροζάβα πρέπει να τροφοδοτήσει το νεαρό σινεμά στην περιοχή. Αλλά η επανάσταση θα ωφεληθεί, επίσης, από πιο ελεύθερες και πρωτοποριακές απόψεις, οι οποίες μπορούν να μοιραστούν τις αξίες της με ευρύτερα κοινά, να προωθήσουν την κριτική σκέψη και να αμφισβητήσουν την παραδοσιακή προπαγάνδα.

Το σινεμά είναι, επίσης, μια τέλεια διεθνιστική μορφή τέχνης που μπορεί να δημιουργήσει συνδέσεις ανάμεσα στους αγώνες και τους πολιτισμούς ανεξαρτήτως γεωγραφικής απόστασης και γλώσσας.

Μέχρι τώρα, δύο γενιές σπουδαστών έχουν ανακαλύψει τον κινηματογράφο και τον τόπο τους ως μέλη της κοινωνίας του, κατανοώντας πως κι εκείνοι έχουν λόγο σ’ αυτό το πολιτικό εγχείρημα και ότι κι οι ίδιοι δικαιούνται να γιορτάζουν την πολιτιστική ταυτότητά τους. Οι περισσότεροι σπουδαστές είναι γυναίκες, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά πως ο ρόλος τους στην κοινωνία της Ροζάβα πρέπει να είναι ηγετικός.

Φέτος, η συμπρόεδρος της Κομμούνας Sevinaz Evdikê σκηνοθέτησε το πρώτο μικρού μήκους φιλμ που γυρίστηκε στην απελευθερωμένη Ράκα, ως μια απόλυτα συμβολική δήλωση ενάντια στη μεσαιωνική κυριαρχία του Ισλαμικού Κράτους. Το Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Ροζάβα, καθώς και πολλές προβολές και εργαστήρια, έχουν με αργούς ρυθμούς μετατρέψει τον τοπικό πληθυσμό σε αφηγητές και τα κοινά μπορούν να δημιουργήσουν, να απολαύσουν και να συζητήσουν για ταινίες από όλο τον κόσμο.

Υπάρχουν ακόμα πολλά να γίνουν, και η Κομμούνα παραμένει μικρή, αλλά τα βήματα που έχουν ήδη γίνει σε τόσο αντίξοες συνθήκες αποδεικνύουν πως το σινεμά έχει ευθύνη για την οικοδόμηση του νέου αφηγήματος της Συρίας και του εξανθρωπισμού μιας ρημαγμένης από τον πόλεμο χώρας, όπου η ζωή εξακολουθεί να ξεπερνά το θάνατο και την καταστροφή.

Πώς συνδέεται η Κομμούνα με τους συνεχιζόμενους ευρύτερους αγώνες που συντελούνται στην περιοχή και πέρα από αυτή;

Όπως προείπαμε, η δουλειά της, είτε πρόκειται για κινηματογραφικές παραγωγές, το ντουμπλάρισμα ταινιών στα κουρδικά ή την ανοικοδόμηση της κινηματογραφικής αίθουσας της Amûdê, συνίσταται στην προσπάθεια εμψύχωσης των μειονοτήτων και της προστασίας της κουρδικής πολιτιστικής κληρονομιάς μετά από πολλά χρόνια καταπίεσης και καταναγκαστικής αφομοίωσης από το καθεστώς του Άσαντ.

Προσπαθεί, όμως, επιπλέον να προάγει μια πιο δημοκρατική κατανόηση της παραγωγής ταινιών κατά τη διαδικασία της δημιουργίας τους, αλλά και όταν αυτές προβάλλονται. Το να εκπαιδεύει νεαρούς ντόπιους και να ενθαρρύνει τις γυναίκες να αναλάβουν ηγετικούς ρόλους συνδέεται με το βασικό μέλημα της επανάστασης, που είναι η εμψύχωση των γυναικών και της νεολαίας.

Σε μια περιοχή όπου τα ξένα Μ.Μ.Ε. επιβάλλουν τις δικιές τους οριενταλιστικές ατζέντες και τα αυταρχικά καθεστώτα εξαλείφουν τη διαφωνία και την κριτική σκέψη, οι τοπικές φωνές και τα εργαλεία δημιουργικής αφήγησης ιστοριών είναι πιο σημαντικά από ποτέ.

Κατά τον ίδιο τρόπο που το ιρανικό σινεμά μας δίδαξε ότι μπορείς να δημιουργήσεις υψηλή τέχνη, να σαγηνεύσεις το κοινό και να ασκήσεις κριτική στο καθεστώς κάτω από τη μύτη του, ή που ο σύγχρονος λατινοαμερικανικός κινηματογράφος αποδεικνύει πως οι κοινωνικο-πολιτικοί αγώνες μπορούν να βρουν ισχυρούς συμμάχους στις ταινίες, ελπίζουμε και στη Ροζάβα να αποδείξουμε ότι το σινεμά μπορεί να είναι χειραφετητικό, εξανθρωπιστικό και απολαυστικό ακόμη και στις πιο σκληρές συνθήκες.

Το φιλμ των Sêro Hindê και Önder Çakar Ιστορίες των κατεστραμμένων πόλεων, που κυκλοφόρησε το 2016 και πρόκειται να προβληθεί στο πλαίσιο του φετινού B-FEST, είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία, η οποία υλοποιήθηκε από την Κομμούνα. Αποτελούν και οι δύο καλλιτέχνες οργανικό κομμάτι της, ή απλώς διάκειντο ευνοϊκά στον αγώνα της;

Τόσο ο Sêro Hindê όσο και ο Önder Çakar υπήρξαν εκ των βασικών ιδρυτών της Κομμούνας. Ο πρώτος έχοντας ένα πάθος για τις παραδόσεις και την τέχνη της περιοχής και μια βαθιά κατανόησή τους, και ο δεύτερος φέρνοντας μια πιο στρατευμένη προσέγγιση στην αφήγησή της. Επί του παρόντος, ο Sêro Hindê είναι ακόμα ο συμπρόεδρος της Κομμούνας, αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο στη διδασκαλία και βοηθώντας νέους σκηνοθέτες, καθώς και αναπτύσσοντας καινούριες παραγωγές, όπως ένα φιλμ για τους αφηγητές Γιεζίντι.

Τέχνη ενάντια στον πόλεμο, τέχνη σε καιρό πολέμου, τέχνη του πολέμου: ποια από αυτές τις φράσεις περιγράφει πιο κατάλληλα αυτό που κάνει η Κινηματογραφική Κομμούνα της Ροζάβα, και πώς τα μέλη της οραματίζονται το μέλλον της, ιδίως μετά την πρόσφατη πτώση του Αφρίν;

Αν το περιγράφει κάποια από όλες αυτές, τότε τέχνη σε καιρό πολέμου. Ίσως περισσότερο τέχνη και αγώνας, καθώς πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε και θέλουμε να αποτυπώσουμε σχετίζονται με προβλήματα εντός της κοινωνίας, τα οποία δε συνδέονται με τον πόλεμο. Ένας από τους κύριους στόχους της Ακαδημίας είναι να γιορτάσει τη ζωή στην περιοχή και τη δημιουργική δύναμη που τροφοδοτεί μια πολύ ιδιαίτερη επανάσταση. Ένα πιο πρόσφατο ντοκιμαντέρ της, το Darên bi Tenê εστιάζει στους Dengbêj, τραγουδιστές και αφηγητές της περιοχής που ανέλαβαν να αποτυπώσουν τη ζωή και την ουσία των εθνών τους ανά τα χρόνια.

Ένα χρόνο πριν, εγκαινιάσαμε την Κινηματογραφική Κομμούνα του Αφρίν. Δυστυχώς, όλα χάθηκαν και τα μέλη της εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους μετά την τουρκική τζιχαντιστική εισβολή. Τα μέλη της Κομμούνας εργάζονταν σκληρά πάνω σε ταινίες σχετικά με την καταστροφή του Χαλεπίου και, πιο πρόσφατα, με την αντίσταση στο Αφρίν. Μια ομάδα από την Κινηματογραφική Κομμούνα της Ροζάβα πήγε, επίσης, και κινηματογράφησε τις τελευταίες μέρες του νοσοκομείου του Αφρίν και του προσωπικού του.

Η Κομμούνα αντιλαμβάνεται τη διαρκή απειλή, με την οποία η Ροζάβα και ολόκληρη η Ομοσπονδία Βόρειας Συρίας είναι αντιμέτωπες, άλλα έχει και την επίγνωση του ότι ο αγώνας μας είναι μακροπρόθεσμος. Και η ευθύνη μας απέναντι στην περιοχή, τις επαναστατικές αξίες, το διεθνισμό και το σινεμά παραμένει ισχυρή.

Περισσότερες πληροφορίες για την Κινηματογραφική Κομμούνα της Ροζάβα, εδώ.

Στο πλαίσιο του φετινού Β-FEST, θα πραγματοποιηθεί προβολή του φιλμ Ιστορίες των κατεστραμμένων πόλεων, παρουσία του σεναριογράφου Önder Çakar και του Mirko Turunc (Salonicasolidarity Afrin), την Παρασκευή 25 Μαΐου στις 19:00 στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (Πειραιώς 256). Θα ακολουθήσει ζωντανή τηλεδιάσκεψη με μέλη της Κινηματογραφικής Ακαδημίας της Ροζάβα.