Μπλαντίν Λενουάρ: «Ο ρατσισμός και ο σεξισμός είναι για μένα παρεμφερείς αγώνες»

Με μια απολαυστική Ανιές Ζαουί στον πρωταγωνιστικό ρόλο, η ταινία της Μπλαντίν Λενουάρ 50 φορές άνοιξη είναι μια γλυκόπικρη δραματική κωμωδία για τα γυναικεία άγχη, τις αντιφάσεις, τους φόβους, την αποφασιστικότητα και την αντοχή στο πέρασμα του χρόνου. Συνομιλώντας με την σκηνοθέτρια, ενόψει της κυκλοφορίας της ταινίας της στις αίθουσες από τις 17 Μαΐου.

Η ταινία 50 φορές άνοιξη είναι μια γλυκόπικρη δραματική κωμωδία για τα γυναικεία άγχη, τις αντιφάσεις, τους φόβους, την αποφασιστικότητα, την αντοχή. Γεννήθηκε από τη δικιά σου ανησυχία για το πέρασμα του χρόνου και του αντίκτυπού του στη ζωή ενός ανθρώπου;

Πλησιάζοντας τα 40, φοβόμουν πολύ να γεράσω, σαν να ήταν το τέλος κοντά, και οι άντρες φίλοι μου δεν ένιωθαν καθόλου τέτοιο φόβο! Αντιλήφθηκα ότι ολόκληρη η κοινωνία υποτιμούσε τις γυναίκες από τη στιγμή που εκείνες δεν ήταν πλέον γόνιμες, δεν ήταν πλέον ικανές να δώσουν γιους και κόρες στους άντρες. Είμαστε μονάχα συσκευές που κάνουν παιδιά; Σίγουρα όχι. Αλλά τριγύρω είχα πολλές υπέροχες φίλες ηλικίας 50 χρονών, μόνες τους, με τους συζύγους τους να έχουν φύγει με νεότερες γυναίκες και τα παιδιά να έχουν εγκαταλείψει το σπίτι, κι ήταν πολύ δύσκολο να βλέπω αυτή την κατάσταση. Τι αδικία!  

Ήθελα να κάνω μια ταινία που θα απέτιε φόρο τιμής σ’ αυτές τις ηρωίδες της καθημερινότητας, οι οποίες δεν υπάρχουν καθόλου στο σινεμά ούτε και σε κάποιο μέσο. Γιατί στις ταινίες δεν αναγνωρίζω τις γυναίκες που γνωρίζω στη ζωή. Δε βλέπω τη σπουδαία αλληλεγγύη  που υπάρχει ανάμεσα στις γυναίκες, οι οποίες περνούν το χρόνο τους βοηθώντας τις φίλες, τις αδερφές, τις κόρες, τις μητέρες τους. Στις ταινίες δε βλέπω το χιούμορ, το κουράγιο, την ανθρώπινη ζεστασιά. Έκανα το φιλμ που ήθελα να δω, αυτό που μοιάζει με ό,τι γνωρίζω! Είναι υπέροχο να είσαι γυναίκα, αυτό που είναι δύσκολο είναι η εικόνα, την οποία ορισμένοι άντρες μας επιστρέφουν...

Το σπουδαίο στο να μεγαλώνεις, για μένα επί παραδείγματι, είναι ότι αντιμετωπίζομαι περισσότερο ως σκηνοθέτρια παρά ως γυναίκα! Όταν ξεκίνησα στα 25 μου, δεν ήμουν και τόσο άσχημη, και δυσκολευόμουν να ακουστώ- οι παραγωγοί προτιμούσαν να με κοιτάνε παρά να με ακούνε! Τώρα, όλα είναι πιο εύκολα στην επαγγελματική ζωή μου! Γελάω μ’ αυτό σήμερα, αλλά είναι φρικτό να μη σε παίρνουν στα σοβαρά επειδή είσαι γυναίκα...

Η υπέροχη Ανιές Ζαουί ενσαρκώνει την πρωταγωνίστριά σου Ορόρ με ευαισθησία και πληθωρικότητα.

Δεν ήξερα καθόλου ποια θα υποδυόταν το ρόλο όταν έγραφα το σενάριο! Το σκέφτηκα πολύ αργότερα, κατά την περίοδο της παραγωγής. Ήταν μονάχα μια ηθοποιός της ταινίας, γιατί και στην ίδια αρέσει να είναι μονάχα μια ηθοποιός στις ταινίες!

 «Ανακαλύπτεις τις διακρίσεις καθώς γερνάς», λέει στην Ορόρ γελώντας ένας γυναικείος χαρακτήρας. Είναι συνηθισμένο φαινόμενο στη σύγχρονη Γαλλία ο ηλικιακός ρατσισμός είτε στους χώρους εργασίας ή, γενικότερα, στην κοινωνική ζωή;

Ο ρατσισμός και ο σεξισμός είναι για μένα παρεμφερείς αγώνες: να εκλείψει το πιστεύω πως ο κόσμος ανήκει αποκλειστικά στους λευκούς, πλούσιους, ετερόφυλους. Ο κόσμος είναι περισσότερο ποικιλόμορφος! Αυτό ονομάζεται διαθεματικότητα των αγώνων, το να κατανοείς πως εγώ, ως λευκή γυναίκα, δε βιώνω τις ίδιες δυσκολίες με μια μαύρη, ή με μια λεσβία, ή με μια Μουσουλμάνα. Όλες μαζί μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα, να αποδομήσουμε αυτή την αντρική κυριαρχία που εμποδίζει τις γυναίκες να προχωρήσουν. Πολλοί άντρες εξεγείρονται με την κατάσταση, θα ήταν αρκετό για την αλλαγή της κοινωνίας. Αλλά όσο η εξουσία βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια λευκών και πλούσιων αντρών, θα πολεμήσουμε!

Αποσπάσματα συνέντευξης της φεμινίστριας ανθρωπολόγου Φρανσουάζ Εριτιέ, όπου αναφέρεται στο πώς γίνονται αντιληπτοί και αντιληπτές άντρες και γυναίκες σε διαφορετικά στάδια της ζωής τους, ενσωματώνονται επίσης στην αφήγησή σου. Θεωρείς τον εαυτό σου φεμινίστρια;

Ναι, ασφαλώς. Θα είμαι φεμινίστρια μέχρι να αποκτήσουν οι γυναίκες τα ίδια δικαιώματα με τους άντρες, για όσο η βία εναντίον των γυναικών δεν πολεμιέται πιο στιβαρά. Υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά, κι είναι πολιτική. Γνωρίζουμε μόνο πως είναι η εκπαίδευση που θα τα αλλάξει όλα. Γιατί καμιά άλλη χώρα, εκτός από τη Σουηδία, δεν εκπαιδεύει τα αγοράκια και τα κοριτσάκια στην ισότητα; Αυτό είναι μεγάλο ερώτημα.

Η Φρανσουάζ Εριτιέ συνέβαλε στην οικοδόμηση της συνειδητότητάς μου, και τη διάνοιξη του γενικότερου διανοητικού μονοπατιού μου. Η σκέψη της είναι πολύ σημαντική. Δυστυχώς, πέθανε δύο μήνες μετά την κυκλοφορία της ταινίας.

Το τραγούδι της Νίνα Σιμόουν I got life συνοψίζει με τέλειο τρόπο το πνεύμα της ηρωίδας και της ταινίας. Το «άκουγες» στο μυαλό σου καθώς δούλευες πάνω στο σενάριο;

Όχι κατά τη διάρκεια της συγγραφής. Είχα την ανάγκη να δείξω μια μελαγχολική σκηνή. Η Ορόρ θυμάται τις κόρες της όταν ήταν ακόμα μικρές, στο σπίτι. Ήθελα να είναι μια χαρούμενη, αναζωογονητική ανάμνηση- όχι θλιμμένη. Όλοι χορεύουν με τα παιδιά τους! Διάλεξα το συγκεκριμένο τραγούδι για τους στίχους του ασφαλώς, αλλά και γιατί είναι οι κόρες μου που χορεύουν, και ξέρουν πολύ καλά αυτό το τραγούδι!

Καταφέρνεις να αποτυπώνεις την αίσθηση μιας επαρχιακής γαλλικής πόλης εξαιρετικά πετυχημένα. Έχεις ζήσει ποτέ σε μια τέτοια πόλη;

Μεγάλωσα στα παρισινά προάστια.  

Ήθελα να κάνω γυρίσματα σε μια μικρή επαρχιακή πόλη, ώστε η εύθραυστη οικονομική κατάσταση της Ορόρ να μην τοποθετήσει το φιλμ σ’ ένα υπερβολικά σκληρό σκηνικό. Σ’ αυτό το είδος μικρής πόλης, με λίγα χρήματα μπορεί κάποιος να νοικιάσει ένα σπιτάκι, να κάνει βόλτα στην ακροθαλασσιά ή να ασχολείται με τον κήπο του- είναι δωρεάν! Το φιλμ έπρεπε να είναι φωτεινό, ακόμα και χωρίς χρήματα. Σε μια μεγάλη πόλη η ιστορία θα ήταν πιο σκοτεινή.

Το 50 φορές άνοιξη έχει καλό τέλος. Κάτι τέτοιο δεν είναι συχνά μη ρεαλιστικό;

Το καλό τέλος είναι ότι η Ορόρ ξαναβρήκε την αυτοπεποίθησή της: χάρη στην καριέρα της, χάρη στη διαρκή γυναικεία αλληλεγγύη που έχει βιώσει, χάρη στον εραστή της, ο οποίος τη βοήθησε να ανακαλύψει ξανά το κοιμισμένο σώμα της, χάρη στη ζωική της δύναμη. Θέλει να τρέξει προς έναν άντρα, να κάνει μια αρχή, να πάρει ένα ρίσκο. Να ξαναβρεί την αγάπη, το μοίρασμα. Με μια παλιά αγάπη είναι ίσως πιο εύκολο, είναι μια ανακουφιστική βάση- όχι; Το πραγματικό καλό τέλος δεν είναι τούτο- ίσως δε λειτουργήσουν τα πράγματα με τον Τοτός. Είναι η κόρη της η Λουσί, η οποία αντικρίζει την μητέρα της ευτυχισμένη, και δε φοβάται να γεράσει. Η εμπιστοσύνη της μητέρας της μεταφέρεται και στην ίδια, η ζωή δεν είναι τρομακτική πια.

Μ’ αυτή την ταινία ήθελα οι γυναίκες να νιώσουν δυνατές, ευτυχισμένες και περήφανες και να μη φοβούνται ποτέ πια να γεράσουν. Όπως οι άντρες. Εφόσον ο πιο μεγάλος στόχος μου είναι η ισότητα, και οι γυναίκες είναι άνθρωποι όπως οι άλλοι!

Photo credit (Μπλαντίν Λενουάρ): Νίκος Κατσαρός/FFF 2018.

Ευχαριστώ θερμά την Σοφία Αγγελίδου από την One from the Heart για τη συμβολή της στην πραγματοποίηση της συνέντευξης με την σκηνοθέτρια.

Η ταινία της Μπλαντίν Λενουάρ 50 φορές άνοιξη προβάλλεται από την Πέμπτη 17 Μαΐου στους κινηματογράφους σε διανομή της One from the Heart.