Μαθητής του Κιαροστάμι
και λάτρης του Αγγελόπουλου, ο Ιρανός σκηνοθέτης Farzad Khoshdast βρίσκεται
αυτές τις μέρες στην Καλαμάτα, όπου την προηγούμενη Τρίτη προβλήθηκε σε παγκόσμια πρεμιέρα το ντοκιμαντέρ του Μια
γυναίκα δίχως όνομα, στο πλαίσιο του 4ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου.
Η ταινία αποτελεί μια
συχνά σπαρακτική «κατάδυση» στο μικρόκοσμο
ορισμένων από τις έγκλειστες της φυλακής Gharchak
και,
ταυτόχρονα, ένα οξύ σχόλιο για μια πατριαρχική κοινωνία που τις οδηγεί στη
διάπραξη αδικημάτων. Συναντηθήκαμε με τον σκηνοθέτη στην Καλαμάτα.
Συγχαρητήρια
για τη θαρραλέα σου ταινία. Γιατί επέλεξες να ασχοληθείς με ένα τέτοιο θέμα;
Έχω έναν
ψυχίατρο-ψυχολόγο φίλο, ο οποίος μου πρότεινε να πάω στη συγκεκριμένη φυλακή
για να κάνω μια απλή συνομιλία με τις έγκλειστες. Αρχικά, ήταν να επισκεφτώ
άλλη φυλακή, αλλά επειδή αυτή ήταν η πιο «παρθένα» και δεν είχε ποτέ γυριστεί
ντοκιμαντέρ εκεί, γι’ αυτό και τη διάλεξα. Έκανα, λοιπόν, μια επιτόπια έρευνα,
μίλησα με 13-14 φυλακισμένες χωρίς να πάρω πλάνο, κι έπειτα, όταν είχα
αποφασίσει, έκανα 5-6 συναντήσεις με κάποιες.
Έχεις
ξαναγυρίσει ντοκιμαντέρ ή ταινίες μυθοπλασίας παρόμοιας θεματικής;
Ασχολούμαι με τον
κινηματογράφο περί τα 20-25 χρόνια, βασικά με τα παιδικά φιλμ. Εδώ και 9 χρόνια
καταπιάνομαι με τα ντοκιμαντέρ. Επί 20 χρόνια υπήρξε δάσκαλός μου ο Αμπάς Κιαροστάμι,
ο οποίος μας βοήθησε και σ’ αυτή την ταινία, αλλά, δυστυχώς, δεν υπάρχει πια.
Ποια
ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που συνάντησες στη διάρκεια της έρευνάς σου και των
γυρισμάτων;
Επί 18 μήνες έτρεχε η
γυναίκα μου για να πάρει άδεια, προκειμένου να επισκεφτούμε αυτή τη φυλακή.
Οπωσδήποτε, δε θέλουν να ασχοληθούν πολλοί στο Ιράν με αυτά τα θέματα. Είναι
δύσκολο να προχωρήσεις. Το συνεργείο μου σε κάποια φάση υποχώρησε. Φαντάσου ότι
ο διευθυντής φωτογραφίας, αν και δεν ήταν αυτή η δουλειά του, αναγκάστηκε να
καταπιαστεί με την οργάνωση της παραγωγής, γιατί δε δεχόταν κανένας άλλος.
Ένα άλλο παράδειγμα: επειδή
οι σκηνές γυρίστηκαν πιο πολύ καλοκαίρι, αφότου έμαθα πως πολλές είχαν ηπατίτιδα,
ακόμα και C,
και AIDS,
γι’ αυτό και έβαλαν το μικρόφωνο έξω από τα ρούχα τους κι έτσι οι φωνές
αλλοιώνονται.
Ήταν
στις προθέσεις σου να δείξεις ότι, όση ευθύνη φέρουν οι γυναίκες που
εμφανίζονται στο ντοκιμαντέρ για όσα έκαναν, άλλη τόση φέρει και μια ολόκληρη
κοινωνία, η οποία τις εξώθησε σε αυτές τις πράξεις μέσα από την κακοποίηση και
την κακομεταχείρισή τους;
Πιο πολύ σκοπός μου ήταν
να δείξω τη δομή της φυλακής. Συναντήσαμε γυναίκες που βρίσκονταν εκεί για διαφορετικούς
λόγους. Πίσω από κάθε περίπτωση υπήρχαν και άλλα θέματα, αλλά δεν μπορούσαμε να
τις πιστέψουμε πλήρως. Γι’ αυτό και προσπαθήσαμε να δείξουμε τη φυσική
κατάσταση της φυλακής, πώς λειτουργεί, αλλιώς θα απαιτείτο μεγάλη έρευνα, για
να καταλάβω αν λένε την αλήθεια ή όχι.
Πώς
ήταν η σχέση που ανέπτυξες μαζί τους;
Τις συνάντησα πολλές
φορές, γιατί ο ψυχίατρος-ψυχολόγος φίλος μου είχε πει ότι «αν θες να μιλήσουν, πρέπει να είσαι φίλος μαζί τους», κι εγώ
προσπάθησα να γίνω. Η τέταρτη περίπτωση, ειδικά, ήταν πολύ δύσκολη. Δεν ήθελε
να μιλήσει με κανέναν, αλλά πλησίασα τόσο πολύ, που μου είπε πως ούτε στο
δικαστήριο δεν είχε καταθέσει όσα μου εξομολογήθηκε.
Είχαν αποκτήσει αρκετή
εμπιστοσύνη, γι’ αυτό και μας μιλούσαν για τις λεπτομέρειες.
Θα
μπορέσει ποτέ να προβληθεί αυτή η ταινία στο Ιράν;
Γιατί κάνεις αυτή την
ερώτηση;
Γιατί
αναφέρεται σε ένα θέμα πολύ δύσκολο και όχι κολακευτικό για την ιρανική
κοινωνία, από τη μία. Από την άλλη, επειδή θίγει ένα υπαρκτό φαινόμενο, θα
μπορούσε να βοηθήσει ανθρώπους με καλές προθέσεις είτε να ξανασκεφτούν ή να
κάνουν κάποια πράγματα προς μια θετική κατεύθυνση.
Δούλεψα σε φυλακή για
ανηλίκους πάνω στην τέχνη. Μετά από 3-4 μήνες είδαμε τόσες αλλαγές, που είναι
πρωτοφανείς. Απευθύνθηκα, λοιπόν, στον υπεύθυνο των φυλακών λέγοντάς του ότι
θέλω να πάω σε 13χρονα παιδιά, μήπως μπορέσω να αλλάξω κάτι στο χαρακτήρα τους.
Ναι μεν η ιδέα ξεκίνησε από έναν ψυχίατρο-ψυχολόγο, αλλά, όταν μίλησα με τον
υπεύθυνο και είδε το αποτέλεσμα, με υποστήριξε για να τη φτιάξω.
Θα
συνεχίσεις, επομένως, και με την επόμενη δουλειά σου την ενασχόληση με τις
έγκλειστες και τους έγκλειστους;
Έχω ολοκληρώσει μια άλλη
ταινία, την Κόκκινη γραμμή, όπου
ασχολούμαι με παιδιά, τα οποία έχουν διαπράξει εγκλήματα. Είναι ένας νεαρός, 18
χρονών τώρα, που είχε κάνει έγκλημα με μαχαίρι και λέει ότι, αν είχε εκπαιδευτεί
λίγο, δε θα το είχε διαπράξει ποτέ.
Μπορεί οι υπεύθυνοι να
μην αφήσουν να δει ο κόσμος αυτή την ταινία, αλλά δεν την εμποδίζουν να γίνει,
γιατί ξέρουν πως ένα ποσοστό από αυτά τα παιδιά μπορούν να διορθωθούν
βγαίνοντας από τη φυλακή, να είναι σωστοί και υπεύθυνοι άνθρωποι.
Φυλακές υπάρχουν παντού.
Το θέμα δεν είναι αυτές, αλλά οι φυλακισμένοι.
Τι
σημασία έχει για σένα το ότι το ντοκιμαντέρ σου προβάλλεται για πρώτη φορά
παγκοσμίως στην Ελλάδα και, συγκεκριμένα, στην Καλαμάτα;
Πρώτα απ’ όλα αγαπώ τον
ελληνικό κινηματογράφο, τον οποίο παρακολουθώ χρόνια, και τον Αγγελόπουλο. Ήθελα
να το δει ένα διαφορετικό κοινό. Κοντά μας είναι, διάλεξα την Ελλάδα.
Η κεντρική φωτογραφία του Farzad
Khoshdast είναι
του Mehdi
Ghasemi. Η επόμενη, όπου εμφανίζεται με τον διευθυντή φωτογραφίας του ντοκιμαντέρ Seyed Bahdor
στο
Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Καλαμάτας, είναι του Γιάννη Κοντού.
Ευχαριστώ
θερμά την «ατμομηχανή» του Διεθνούς Φεστιβάλ
Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου Τζίνα
Πετροπούλου για την πολύτιμη συμβολή
της στον προγραμματισμό της συνέντευξης με τον Farzad Khoshdast
στο πλαίσιο του Φεστιβάλ.
Ευχαριστώ,
επίσης, ιδιαιτέρως τον Νάσερ Γιαζντανί για τη μετάφραση των ερωτήσεών μου στα φαρσί και των απαντήσεων του σκηνοθέτη στα ελληνικά.
Το 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου ολοκληρώνεται
την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου.
Περισσότερες πληροφορίες για το πλούσιο
πρόγραμμά του, εδώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου